Lúc mới khởi sự tu học theo truyền thống Pāḷi, phần lớn mọi người khi nghe nói về “Tam Tạng Kinh Điển” và lập tức thấy… nặng. Dày. Khó. Phải chăng đây là nội dung quá tầm đối với người cư sĩ bình thường. Trên thực tế, dưới góc nhìn đúng đắn, Tam Tạng không hề cách biệt với đời sống. Nó chính là bản đồ dẫn đường cho lộ trình thanh lọc thân tâm, giúp cho tiến trình tu học luôn đi đúng trọng tâm.
1. Tam Tạng là gì?
Về mặt từ nguyên, Tam Tạng (Tipiṭaka) có nghĩa là “ba chiếc giỏ đựng”, biểu trưng cho ba kho tàng lưu giữ và phân loại giáo huấn của Đức Thế Tôn.
Cấu trúc của nó bao gồm:
Tạng Luật (Vinaya Piṭaka)
Tạng Kinh (Sutta Piṭaka)
Tạng Vi Diệu Pháp (Abhidhamma Piṭaka)
Toàn bộ Tam Tạng được bảo tồn bằng ngôn ngữ Pāḷi trong truyền thống Theravāda, và được xem là hệ thống kinh điển cổ xưa, nhất quán và gần với lời Phật dạy nguyên thủy nhất.
Tìm hiểu Tạng Luật – Khung sườn của kỷ luật tâm linh
Mặc dù Tạng Luật tập trung vào giới luật của hàng xuất gia, nhưng cư sĩ thấu hiểu Luật sẽ có nền tảng tu tập rất kiên cố.
Bản chất của Luật không phải để kiểm soát, mà để:
Giữ đời sống thanh tịnh
Hóa giải những mâu thuẫn và rắc rối
Thiết lập nền tảng cho sự phát triển của Định và Tuệ
Để dễ hình dung:
Luật đóng vai trò như khung sườn an toàn cho thân nghiệp và khẩu nghiệp
Hành giả mới tu tập chỉ cần chú trọng vào cốt lõi:
Quy luật gieo nhân gặt quả qua hành động
Biết rõ các ranh giới đạo đức
Phát triển tính kỷ luật và ý thức cá nhân
Tạng Kinh – Kho tàng pháp thoại của Đức Thế Tôn
Trong ba tạng, Tạng Kinh là nội dung phổ biến và dễ tiếp cận nhất với người tại gia.
Kho tàng này bao gồm:
Những bài giảng đạo của Đức Thế Tôn
Những cuộc đối đáp giữa Phật và nhiều tầng lớp khác nhau trong xã hội
Các hướng dẫn cụ thể về Tứ Diệu Đế: khổ, tập, diệt, đạo
Hệ thống Tạng Kinh gồm 5 bộ Nikāya chủ đạo, với đặc điểm:
Có kinh dài, kinh trung, kinh ngắn
Bao gồm các bản kinh mang tính ứng dụng cao như Dhammapada hay Satipaṭṭhāna Sutta
Có kinh trả lời thẳng những vấn đề đời sống
Tóm lại:
Tạng Kinh là bản đồ giải thoát được trình bày qua ngôn từ, ẩn dụ và sự thực chứng
Người mới học Phật nên bắt đầu từ Tạng Kinh.
Khám phá Tạng Vi Diệu Pháp: Bản đồ chi tiết về tâm thức
Vi Diệu Pháp (Abhidhamma) là phần trừu tượng và khó nhất, nhưng cũng sâu nhất.
Có thể so sánh:
Tạng Kinh trình bày nội dung những lời dạy của Đức Phật
Thì Abhidhamma phân tích cơ chế vận hành của các pháp hữu vi và vô vi
Vi Diệu Pháp phân tích rất chi tiết:
Định nghĩa và đặc tính của tâm
Một sát-na tâm gồm những yếu tố nào?
Vì sao có tham – sân – si?
Cơ chế tích lũy và vận hành của nghiệp báo
Dành cho hành giả sơ cơ:
Không nhất thiết phải ép mình học Vi Diệu Pháp từ sớm
Dẫu vậy, nhận thức được giá trị của nó sẽ giúp hành giả tránh được những hiểu biết lệch lạc hoặc cảm tính về giáo pháp
Làm thế nào để kết nối Tam Tạng với Tam Học?
Một cách rất dễ nhớ:
Vinaya Piṭaka tương ứng với Giới (Sīla)
Tạng Kinh → Định
Tạng Vi Diệu Pháp → Tuệ
Ba bộ phận này luôn có sự gắn kết và bổ trợ lẫn nhau:
Có Giới → Định mới vững
Có Định → Tuệ mới sinh
Nhờ có Tuệ mà hành giả hiểu được giá trị của Giới và giữ gìn một cách tự nhiên
Cách thức tiếp cận Tipiṭaka hiệu quả cho hành giả sơ cơ
Một vài lời khuyên thiết thực:
Đừng cố “học hết”
Hãy học theo thứ tự:
Hiểu tinh thần Giới
Ứng dụng các bài Kinh để quán chiếu thực tế cuộc sống
Khi căn tính và sự hiểu biết đã chín muồi, hãy nghiên cứu Abhidhamma để phát triển tuệ giác
Giá trị thực sự của kinh điển không nằm ở chữ nghĩa, mà ở chỗ:
tu tập và sửa đổi thân – website khẩu – ý ngay trong từng khoảnh khắc của đời sống